رهبر ارکستر کیست؟

رهبر ارکستر | conductor ، فردی است که  اجرای موسیقی، ارکستر و یا گروه نوازندگان و نحوه اجرای موسیقی را هدایت و رهبری می کند. به نحوه و هنر راهنمایی و هدایت گروه اجرا کنندگان موسیقی (شامل نوازندگان یا خواننده ها) ، رهبری گفته می شود. به طور معمول، گروه های کر، ارکسترها و سایر گروه های موسیقی دارای رهبر و هدایت کننده ای هستند که از طریق اشاره های دست و حرکات بدنی به آنها فرمان میدهد که چگونه موسیقی را اجرا کنند.

این اشاره ها و حرکات بدنی، قراردادی بوده و وظیفه رهبر ارکستر این است که اجراکنندگان را برای نواختن قطعه ای که از نظر ضرب آهنگ کامل و صحیح باشد، هدایت کند. این هدایت، باید به گونه ای باشد که درجه و میزان ساز هر یک از نوازندگان با دیگری هماهنگ و مطابق باشد.

رهبر ارکستر

تاریخچه رهبری ارکستر تاریخچه رهبری ارکستر، به قرون وسطی برمی گردد. در آن زمان ، رفتار افرادی که به هنگام خواندن موسیقی، حرکات بالا و پایین رونده ملودی و ریتم را دنبال می کردند نشان داد که در این حالت، کیفیت صدا و اجرا بهتر خواهد شد. تا اوایل سال 1280 شمسی، رهبر ارکستر، مستقل و جدا از نوازنده ها نبود. به جای رهبر ارکستر، یک نوازنده پیانو، ویولن ، ارگ یا هارپسیکورد ،  سهم یا بخش خودش را اجرا کرده و رهبری گروه نوازندگان را به عهده می گرفت. اما، این هدایت و رهبری چندان مناسب نبود و ارکستر به رهبری نیاز داشت که بر همه نوازندگان نظارت داشته باشد.

علاوه بر این، بدون رهبر، نوازندگان نمی توانستند پاساژها و نوانس ها را به درست و به خوبی اجرا کرده و همچنین، بخش عمده ای از وقت شان تلف شده و نتیجه کار هم نامطلوب بود. در نتیجه، وظیفه رهبری ارکستر به صورت جداگانه و تخصصی تعریف شد. سر فصل های این مقاله شامل رهبر ارکسترکیست، وظایف رهبر ارکستر، چوب رهبر ارکستر، حرکات دست رهبر ارکستر ،دوره آموزشی رهبری ارکستر و چگونه رهبر ارکستر شویم هستند.

رهبر ارکستر

شیوه کار رهبر ارکستر

|conductor شیوه کار رهبر ارکستر| conductor به این صورت است که رهبر ارکستر جلوی ارکستر ایستاده و با استفاده از دفتر نتی که “پارتیتور” نام دارد، بر شیوه و اجرای نت های انواع سازهای شرکت کننده در ارکستر نظارت می کند. به طور معمول، رهبر ارکستر از پارتیتور به منظور اجرا و تمرین بهره می گیرد زیرا جزیی ترین اطلاعات در مورد چگونگی اجرای اثر مورد نظر در آن ذکر شده است.  علاوه بر این، رهبر ارکستر اطلاعات لازم برای رهبری ارکستر و خواندن و تشخیص تمام اطلاعات موجود در پارتیتور را دارد و یکی از وظایفش این است که در زمان تمرین، آنها را برای دیگر نوازندگان تفسیر کند.  حرکات دست رهبر ارکستر حرکات دست رهبر ارکستر|conductor ، از جمله رازهایی است که همیشه برای افراد ناآشنا با موسیقی چالش به دنبال دارد.

بعضی از رهبران ارکستر، برای رهبری گروه نوازندگان از دست های خود، باتون یا چوب میزانه* کمک گرفته و یا از هر دو استفاده می کنند. همچنین، رهبرارکستر برای فهماندن فرمان یا خواسته خود از حرکات سر، چهره و یا حتی حرکت تمام بدن نیزکمک می گیرد. رهبر ارکستر از دست راست خود یا باتون، برای رهبری ضرب و سرعت زمانی ریتم و ضربان متریک بهره می گیرد. علاوه بر این، گاهی، رهبر ارکستر به اجراکننده ها اشاره ای می کند تا به میل خود، یک ضرب آهنگ یا ضرب موکد به آهنگ افزوده یا آن را حذف کنند . به این کار، دلخواه نوازی (ad libitum) گفته می شود.

رهبر ارکستر

وظایف رهبر ارکستر رهبر ارکستر

| conductor به نوعی مدیر ارکستر تلقی شده و هر مدیر، شیوه مدیریت را خودش انتخاب می کند. بخش عمده وظایفی که رهبر ارکستر برعهده می گیرد، باید پیش از شروع کار گروه نوازندگان به اتمام رسیده باشد. وظایف رهبر ارکستر| conductor عبارتند از : حل مشکلات تکنیکی و گوشزد کردن خطاهای اجرا و در نهایت هماهنگی نوازندگان مشخص کردن زمان شروع نوازندگی یک ساز در گروه انتقال برخی از مفاهیم و فرمان ها با استفاده از حرکات سر تعیین دینامیک موسیقی با دست چپ مشخص کردن ضرب میزان با کمک چوب باتون (baton) از طریق رسم کردن اشکال خاص در فضا انتخاب مجموعه نوازندگان برنامه ریزی کردن برای تمرین و اجرا حفظ کردن پارتیتور برای دنبال کردن آن در هنگام اجرا کنترل تمپوی موسیقی از طریق نشان دادن ضرب میزان با دست راست

چوب رهبر ارکستر | conductor

چوب رهبر ارکستر، یک چوب باریک و کشیده است که رهبر اکستردر حالت سکوت ، از آن برای فرمان دادن به گروه نوازندگان استفاده می کند. از اوایل قرن پانزدهم، برای هدایت و رهبری گروه کر از یک سری کاغذ لوله شده استفاده می کردند که “سل فا” (این کلمه، برای سیستم آموزشی “سلفژ”* نیز استفاده می شود) نامیده می شد.

اما با گذشت زمان ، از یک چوب کوتاه که با آن روی میز ضربه میزدند به همراه ضربات پا به زمین ، برای تمرین ضربات در موسیقی استفاده شد. چوب رهبری ارکستر، تاریخچه بلندی دارد که مختصرا آنرا شرح می دهیم: چوب رهبری متروک: در قرن بیستم، همه رهبران ارکستر ملزم به پوشیدن دستکش هستند. اما، برخی رهبران مانند “واسیلی سافونف”*  اولین نفری بود که از چوب ارکستر استفاده نکرده و معتقد بود که ده چوب رهبری با انگشتانش دارد. یک.دو.سه.چهار : اکثر رهبران ارکستر ، از چوبی که در دست راست میگرفتند ، برای نشان دادن ضرب آهنگ ها بهره میبردند در حالی که، دست چپ گویای حالت های دینامیک و شروع نواختن ساز بود.  طراحی چوب های ارکستر: افراد زیادی برای طراحی چوب های رهبری ارکستر تلاش نموده و زمان صرف کردند.

جنس و طرحی که رهبران ارکستر برای خود انتخاب میکردند، متفاوت بوده است. به عنوان مثال ، چوب “برلیوز”، از چوب نتراشیده درخت لیمو بود در حالی که چوب “لونیس آنتوانی جولیان ” ، جواهر نشان با حلقه های طلایی و الماس و از درخت افرا ساخته شد.

چوب رهبر ارکستر